คอลัมน์ : เกร็ดกฎหมายน่ารู้

เรื่อง  ทบทวนประเด็นก่อนสอบชุดที่ ๕

        สวัสดีค่ะ เพื่อน ๆ เรามาติดตามในประเด็นที่น่าจะออกข้อสอบในเนติบัณฑิตภาคนี้กันต่อเลยนะค่ะ

๑.ประเด็นคำพิพากษาฎีกาที่ ๘๙๔๗/๒๕๔๗

        คำพิพากษาฎีกาที่ ๘๙๔๗/๒๕๔๗ โจทก์ฟ้องเรียกเงินตามสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินที่ได้ชำระไปแล้วคืนเพราะจำเลยผิดสัญญาและโจทก์บอกเลิกสัญญาแล้ว เมื่อสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินอันเป็นที่มาแห่งการโต้แย้งสิทธิของโจทก์ทำที่สำนักงานของจำเลยในกรุงเทพมหานคร กรุงเทพมหานครจึงเป็นสถานที่มูลคดีเกิด ส่วนจังหวัดนนทบุรีซึ่งเป็นที่ตั้งของที่ดินที่โจทก์ตกลงจะซื้อจะขายกันถือไม่ได้ว่าเป็นสถานที่ที่มูลคดีเกิดด้วย เมื่อมูลคดีมิได้เกิดในเขตอำนาจของศาลชั้นต้นซึ่งเป็นที่ตั้งของที่ดินดังกล่าวโจทก์ก็ย่อมไม่มีอำนาจเสนอคำฟ้องต่อศาลชั้นต้น
การที่โจทก์เสนอคำฟ้องโดยอ้างว่ามูลคดีเกิดในเขตอำนาจของศาลชั้นต้น ย่อมเป็นเหตุให้ศาลชั้นต้นเข้าใจว่าโจทก์มีอำนาจเสนอคำฟ้องต่อศาลชั้นต้น ศาลชั้นต้นจึงรับคำฟ้องของโจทก์ไว้พิจารณาในเบื้องต้น เมื่อจำเลยยื่นคำให้การและยกเรื่องเขตอำนาจศาลขึ้นต่อสู้ไว้ด้วย คดีจึงมีประเด็นเรื่องเขตอำนาจศาลที่ศาลชั้นต้นจะต้องวินิจฉัยโดยรับฟังข้อเท็จจริงจากพยานหลักฐานในสำนวนที่โจทก์จำเลยนำสืบ เมื่อข้อเท็จจริงฟังไม่ได้ว่ามูลคดีเกิดในเขตอำนาจของศาลชั้นต้นตามที่โจทก์กล่าวอ้าง ศาลชั้นต้นย่อมมีอำนาจพิพากษายกฟ้องโจทก์เสียได้ แม้ศาลชั้นต้นมิได้สั่งไม่รับหรือคืนคำคู่ความในชั้นตรวจคำฟ้อง หรือสั่งแก้ไขคำสั่งรับฟ้องเป็นไม่รับฟ้องเพื่อให้โจทก์นำคำฟ้องไปยื่นต่อศาลที่มีเขตอำนาจก็ตาม การดำเนินกระบวนพิจารณาของศาลชั้นต้นดังกล่าวจึงหาเป็นการไม่ชอบไม่
ศาลชั้นต้นได้รับคำฟ้องของโจทก์ไว้พิจารณาและพิพากษาชี้ขาดในประเด็นแห่งคดีแล้วก็ย่อมไม่มีอำนาจสั่งคืนค่าขึ้นศาลให้โจทก์ เนื่องจาก ป.วิ.พ. มาตรา ๑๕๑ วรรคหนึ่ง กำหนดให้ศาลคืนค่าธรรมเนียมทั้งหมดเฉพาะกรณีที่ศาลมีคำสั่งไม่รับคำฟ้องโดยยังไม่ได้วินิจฉัยประเด็นแห่งคดีเท่านั้น ดังนั้น การที่ศาลชั้นต้นสั่งให้ค่าฤชาธรรมเนียมเป็นพับจึงชอบแล้ว

        ขอให้เพื่อน ๆ ดูตรงตัวเอียงสีเหลืองนะค่ะต้องเป็นส่วนสำคัญที่จะต้องจดจำค่ะ note ไว้ในตัวบทนะค่ะ ส่วนตัวไฮไลน์สีส้มนั้นสามารถใช้เป็นคำอธิบายในการตอบข้อสอบมาตรา ๑๕๑ เรื่องค่าธรรมเนียมได้ค่ะ

๒.การยกฟ้องในชั้นตรวจคำฟ้องเป็นไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคท้ายที่ใช้คำว่า ให้ยกเสีย ซึ่งใช้กับคำฟ้อง จึงไม่จำต้องมีคำสั่งรับฟ้องไว้ก่อน ประเด็นนี้ต้องดูคำพิพากษาฎีกาที่ ๓๘๐๑/๒๕๕๕

        คำพิพากษาฎีกาที่ ๓๘๐๑/๒๕๕๕ สัญญาเช่ามีคำมั่นว่าก่อนครบสัญญาเช่า โจทก์และจำเลยจะปรับเปลี่ยนค่าเช่าหรือระยะเวลาเช่าในอัตราที่เป็นธรรม ดังที่ปฏิบัติมาเป็นปกติประเพณี ข้อความดังกล่าวไม่มีรายละเอียดชัดเจนเกี่ยวกับค่าเช่าหรือระยะเวลาเช่าที่แน่นอนอันเป็นสาระสำคัญของสัญญาเช่า จึงยังไม่เข้าลักษณะคำมั่นจะให้เช่า ซึ่งเมื่อจำเลยเพิกเฉยไม่สนองรับคำเสนอที่โจทก์แจ้งไป ถือว่าคำเสนอของโจทก์ตกไป สัญญาเช่าจึงไม่เกิดขึ้น กรณีถือได้ว่าจำเลยไม่ได้กระทำการอันเป็นการโต้แย้งสิทธิหน้าที่ของโจทก์ ที่โจทก์จะบังคับให้จำเลยทำสัญญาเช่าฉบับใหม่กับโจทก์ตาม ป.วิ.พ. มาตรา ๕๕ โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องจำเลยในชั้นตรวจคำฟ้อง ศาลต้องปฏิบัติตาม ป.วิ.พ. มาตรา ๑๗๒ วรรคท้าย ที่บัญญัติว่า "ให้ศาลตรวจคำฟ้องนั้นแล้วสั่งรับไว้ หรือให้ยกเสีย หรือให้คืนไป ตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา ๑๘" คำว่าให้ยกเสีย ตามบทบัญญัติดังกล่าว จึงเป็นการยกฟ้องของโจทก์ ศาลจึงมีอำนาจยกฟ้องในชั้นตรวจคำฟ้องได้โดยไม่จำต้องสั่งรับฟ้องไว้ก่อน เมื่อโจทก์ฟ้องคดีโดยไม่ปรากฏว่ามีการโต้แย้งสิทธิเนื่องจากโจทก์ไม่มีอำนาจฟ้อง ศาลชอบที่จะยกฟ้องโจทก์เสีย

ขอให้เพื่อน ๆ ดูตรงขีดเส้นใต้นะค่ะจะได้ร่นระยะเวลาการทำความเข้าใจฎีกานี้ค่ะ

๓.ประเด็นคำพิพากษาฎีกาที่ ๕๑๘๓/๒๕๓๘

        คำพิพากษาฎีกาที่ ๕๑๘๓/๒๕๓๘ โจทก์ฟ้องขับไล่จำเลยออกจากที่ดินของโจทก์เพราะจำเลยผิดสัญญาเช่าจำเลยฟ้องแย้งขอให้ศาลพิพากษาว่าคำสั่งแต่งตั้งประธานกรรมการและผู้ว่าการของโจทก์เป็นโมฆะจึงไม่เกี่ยวกับฟ้องเดิมส่วนฟ้องแย้งที่ขอให้บังคับโจทก์ทำสัญญาให้จำเลยเช่าที่ดินต่อมีกำหนด๓ปีและมีสิทธิต่อสัญญาได้คราวละ๓ปีตลอดไปเป็นฟ้องแย้งที่กล่าวอ้างสัญญาเช่าเดิมจึงเกี่ยวกับฟ้องเดิมแต่แม้ฟังได้ตามฟ้องแย้งศาลก็ไม่สามารถบังคับโจทก์ให้ทำสัญญาเช่าให้แก่จำเลยได้โดยชอบที่จะยกฟ้องแย้งส่วนนี้ในชั้นตรวจคำฟ้องแย้งตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา๑๓๑(๒)การที่ศาลมีคำสั่งไม่รับฟ้องแย้งและคืนค่าขึ้นศาลส่วนนี้แก่จำเลยจึงไม่ชอบ

        บทสรุปของฎีกานี้ มี ๒ step คือ

Step ๑ ส่วนที่เป็นไฮไลน์สีเหลืองนั้นเป็น Step ปกติ

Step ๒ ส่วนที่เป็นไฮไลน์สีฟ้าเป็น Step พิเศษ กล่าวคือ พิจารณาแล้วเป็นเกี่ยวกับฟ้องเดิมจึงต้องมาพิจารณาต่อว่าฟ้องแย้งนั้นสามารถจะชนะได้หรือไม่ถ้าไม่มีทางชนะก็สั่งยกคำฟ้องได้ตามมาตรา ๑๓๑(๒)อันเป็นการวินิจฉัยชี้ขาดประเด็นคดีแล้ว

        สำหรับวันนี้พอแค่นี้ก่อนนะค่ะ ครั้งหน้าเราจะมาจับประเด็นทบทวนก่อนสอบกันอีกค่ะ ติดตามกันนะค่ะ  BYE BYE

BY  PIGLET